Yeni yılın taban fiyatı netleşse de yankıları sürürken bir yandan da ‘bölgesel minimum ücret’ tartışmaları devam ediyor.
İş dünyası bölgesel minimum fiyatın kimi bölgeler için yararlı olabileceğine dikkat çekerken, akademisyenler uygulamanın teorik olarak mantıklı fakat pratikte çok sıkıntı olacağını söz ediyor.
‘ASGARİ FİYATTA UYGULANACAK BÖLGESEL FARKLILIKLAR DİĞER PROBLEMLERİ BERABERİN GETİREBİLİR’
İstanbul yahut Ankara üzere bölgelerde minimum fiyatın daha yüksek olmasının çalışanlar açısından avantaj sağlayabileceğini belirten Ankara Ticaret Odası (ATO) Yönetim Kurulu Lideri Gürsel Baran, minimum fiyatta uygulanacak bölgesel farklılıkların öteki sıkıntıları beraberinde getirebileceğine söyledi.
Baran “Bölgesel minimum fiyat ülkemizde 1951 ile 1974 yılları ortasında uygulanıyordu. Anayasa Mahkemesi eşitlik prensibine uymadığı gerekçesiyle kaldırdı. Orta ara yine gündeme geliyor ve tartışılıyor. Tartışılma sebebi de, ülkemizde bölgeler ortasındaki ekonomik şartların farklılığı ve bu farklılığın ömür maliyetlerini farklılaştırması. Mesela, Ankara’da yahut İstanbul’da kiradan, besin fiyatlarına kadar ömür maliyeti, Artvin’deki ömür maliyeti ile bir değil. Bu açıdan bakıldığında İstanbul yahut Ankara üzere bölgelerde taban fiyatın daha yüksek olması, çalışanlar açısından avantaj sağlayabilir. Fakat, taban fiyatta uygulanacak bölgesel farklılıklar, öteki problemleri beraberinde getirebilir. Mesela, daha yüksek taban fiyat almak için doğu ve güneydoğudan göçü tetikleyebilir. Minimum fiyatın avantajlı olduğu bölgelere göç artarken, öteki bölgelerde personel bulma sorunu yaşanabilir” dedi.
TEŞVİK BÖLGELERİ İLE EŞ GÜDÜMLÜ OLMALI
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının yatırımlarda bölgesel teşvik sistemi uyguladığını hatırlatan Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Lideri (ETSO) ve TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Saim Özakalın da “Nasıl ki bölgesel yatırım teşviki uygulanıyorsa, minimum fiyatın de bölgesel bir uygulamaya doğal tutulması, gerçek bir yol olabilir. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının şu anda uyguladığı teşvik bölgeleri ile minimum fiyatın eş güdümlü kıymetlendirilmesi gerekir. Sanayi Bakanlığının üreticiye, endüstriye verdiği takviyeyle eş güdümlü bir minimum fiyat çalışmasının hakikat olduğunu düşünüyorum. Batı’daki çalışan geçinemiyor. Bilhassa dokumacılık üzere emek ağır bölümlerde direkt taban fiyat uygulaması var. Sanayi Bakanlığı, teşvik ile bir tarafta yatırımcıyı destekliyorsa, orası ile Batı’dakinin tıpkı konumda olmaması lazım” diye konuştu. Özakalın, devletin taban fiyat konusunda kendi aldığı paydan fedakârlık yapması gerektiğini vurguladı.
DEPREM BÖLGESİNDE SÜBVANSE EDİLMELİ
Antakya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı Hikmet Çinçin ise bilhassa sarsıntı bölgesinde taban fiyatın daha çok sübvanse edilmesi gerektiğini bildirdi. Çinçin “Deprem kentlerinde ve Hatay’da sarsıntı öncesine nazaran önemli bir pahalılık kelam konusu. Zira kâfi sayıda konut yok, kira fiyatları yüksek. Besin fiyatları yüksek. Minimum fiyatta sarsıntı bölgesine başka bir özellik tanınmalı. Minimum fiyat, sarsıntı bölgesinde daha çok sübvanse edilmeli” ifadelerini kullandı.
TEORİDE MANTIKLI PRATİKTE ÇOK ZOR
Ekonomist Prof. Dr. Seyfettin Erdoğan bölgesel taban fiyat uygulamasının teorik olarak mantıklı lakin pratik olarak uygulanmasının çok güç olduğunu söyledi. Erdoğan “Bölgeleri hangi kriterlere nazaran ayıracaksınız? Hangi bölgede hangi kıstasa nazaran oran tespit edeceksiniz? Hasebiyle uygulamada çok önemli ıstıraplar ortaya çıkabilir. Uygulamada bunu yapmak kolay değil” dedi.
Asgari fiyatın 22 bin 104 lira olarak belirlenmesinin temel gayesinin enflasyonla uğraş siyasetlerine müspet katkı yapmak olduğunu tabir eden Erdoğan “Eğer artırım oranı yüksek olsaydı bu durumun, enflasyon alışkanlığının sürmesi ve üst yanlışsız taşınması noktasında katkı yapma ihtimali vardı. Ayrıyeten, özel kesim sakinlik periyodundan yeni çıktı. Yüksek minimum fiyat, önemli bir mali yük getirerek, esasen sakinlik periyodunda olan özel kesimin daha da daralan bir pozisyona gelmesine yol açardı. ‘Asgari fiyatın çok yüksek olması, refah artışı tarafında tesirler doğurabilir’ formunda bir fikir olabilir fakat enflasyonun risk eğilimleri tırmanırsa, artan artırım oranları refah üzerinde negatif tesirler doğurmaya başlar” açıklamasını yaptı.